روسيه طي روزهاي گذشته آخرين پيشنهاد صلح ايالاتمتحده براي پايان جنگ با اوكراين را رد كرد و مجددا بر اعلام پيروزي در نبردهاي برخي شهرهاي كليدي اوكراين تاكيد داشت؛ ادعاهايي كه اوكراين آنها را صرفا تبليغات جنگي ميداند. با اين همه وزارت دفاع روسيه دوشنبه شب اعلام كرد كه «پوكروفسك» شهر شرقي اوكراين را كه يك سال تحت محاصره بوده، تصرف كرده است. گفتني است آندري بلوُسوف، وزير دفاع نيز بعدا شخصا اين ادعا را تكرار كرد. مسكو همچنين اعلام كرد كه مدافعان اوكرايني را از شهرهاي «وُوچانسك» و «كوپيانسك» در شمال منطقه «خاركيف» بيرون رانده است. در عين حال نيروهاي مشترك اوكراين و ساختار فرماندهي كه مسوول دفاع از خاركيف است، با رد اين ادعا گفتند: «بيشتر شهر «كوپيانسك» همچنان تحت كنترل نيروهاي اوكرايني است.» در هر حال پيشرفتهاي گزارش شده روسيه درست در آستانه ورود استيو ويتكاف، فرستاده امريكايي به مسكو براي مذاكرات صلح با يوري اوشاكوف، دستيار كليدي ولاديمير پوتين، رييسجمهور روسيه اعلام شد. همزمان ستاد كل نيروهاي مسلح اوكراين گفت كه زمانبندي اين ادعاها با هدف ايجاد تاثير بر هيات امريكايي بوده است. ستاد كل همچنين مدعي شد: «اظهارات رييسجمهور روسيه درباره تصرف اين شهرها توسط ارتش اين كشور معتبر نيست» و آن را «تبليغات» براي تاثيرگذاري بر شركتكنندگان در «مذاكرات بينالمللي» دانست و ادعا كرد كه نيروهاي اوكرايني همچنان در پوكروفسك، وُوچانسك و كوپيانسك در حال نبرد هستند تا جايي كه الكساندر سيرسكي، فرمانده كل اوكراين پا را فراتر گذاشت و گفت كه اوكراين نفوذ روسيه به «كوپيانسك» را مسدود كرده و در حال بيرون راندن تدريجي نيروهاي روسيه از سرپل شمال شهر است. با اين همه و درحالي كه فرماندهان نظامي اوكراين ادعاهاي مربوط به خسارات بيشتر توسط مسكو را رد ميكنند، دولت ولوديمير زلنسكي دوباره با بركناري يك شخصيت سياسي برجسته به دليل اتهامات فساد تكان خورد. در همين راستا گروهي از ناظران در حال ارزيابي هستند كه چگونه اخراج آندري يرماك، دست راست زلنسكي در هفتهاي كه گذشت، ميتواند بر جايگاه كييف در مذاكرات صلح تاثير بگذارد. به گزارش الجزيره، سندهايي كه ويتكاف با خود به مسكو برد نتيجه مذاكرات فشردهاي است كه بين امريكا و اوكراين در فلوريدا طي روزهاي يكشنبه و دوشنبه انجام شد. اين گفتوگوها پس از دور اول مذاكرات امريكايي-اوكرايني در ژنو، يك هفته پيش، براساس طرح صلح ۲۸ مادهاي ارايه شده توسط واشنگتن انجام شد.
عقبنشيني اوكراين تنها شرط آتشبس!
ولاديمير پوتين و سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه گفتهاند كه به واقع طرح اصلي براي پايان جنگ اوكراين، نتيجه همان نشست دونالد ترامپ و ولاديمير پوتين در آلاسكا در آگوست 2025 بوده است. همان اجلاس بحثبرانگيزي كه اوكراين و متحدان اروپايياش مدعي بودند منافع آنها را در بر نگرفته است. با اين همه اوشاكوف، دستيار پوتين، به خبرنگاران گفت كه مذاكرات امريكا و اوكراين مفاد طرح را به ۲۰ مورد كاهش داده و فهرست را به چهار سند جداگانه تقسيم كردهاند، اما روسيه همچنان بر سر هيچ چيز توافق نكرده است.
اوشاكوف درباره ديدار پنج ساعته خود با ويتكاف گفت: «ما درباره واژگان خاص يا پيشنهادات مشخص امريكايي مذاكره نكرديم. ما به طور مشخص درباره مسائل سرزميني بحث كرديم و همچنين درباره چشماندازهاي عظيم همكاري اقتصادي آينده بين واشنگتن و مسكو.» با اين همه و بنابر گزارشها، روسيه تاكنون كمي كمتر از يكپنجم خاك اوكراين را به تصرف خود درآورده است. اگرچه نيروهاي مسكو طي دو سال گذشته كمتر از ۲ درصد اوكراين را تصرف كردهاند و هزينه آن صدها هزار كشته برآورد شده، پوتين اما به نظر ميرسد كه زمان را به نفع خود ميداند. رهبر روسيه روز سهشنبه به خبرنگاران گفت تصرف پوكروفسك پايگاه خوبي براي دستيابي به تمامي اهداف تعيين شده در آغاز عمليات ويژه نظامي است و اين نشان ميدهد كه اهداف جنگي روسيه تغييري نكردهاند. او همچنين تهديد كرد كه دسترسي اوكراين به دريا را قطع خواهد كرد، تهديدي كه به نظر ميرسد اشارهاي آشكار به شهرهاي «اودسا» و «ميكولايف» تنها مناطق ساحلي باقيمانده اوكراين است. پوتين همچنين در پاسخ به پرسشي درباره صلح در هفته گذشته به خبرنگاران گفت: «ما همچنان پيشنهادهايي درباره توقف درگيريها دريافت ميكنيم. وقتي نيروهاي اوكرايني از مناطقي كه اكنون در آن حضور دارند خارج شوند، آتشبس برقرار خواهد شد و اگر اين كار را نكنند، ما با قدرت آتش خود آنها را مجبور به خروج خواهيم كرد.» رييسجمهور روسيه همچنين اروپا را تهديد كرد و گفت: ما قصد جنگ با اروپا را نداريم. اما اگر اروپا بخواهد با ما بجنگد و وارد جنگ شود، ما همين حالا آمادهايم.»
گفتني است پوتين در همين رابطه حتي هشدار داد كه در صورت عدم عقبنشيني نيروهاي اوكرايني، مسكو خاك اوكراين را با زور تصرف خواهد كرد. ناظران مدعياند اين نشاندهنده سختگيري او درباره يكي از نكات كليدي مذاكرات صلح است.
لاتاري مرگ و پول؛ نيروي انساني برگ برنده روسها در جنگ اوكراين
نشريه پوليتيكو با انتشار گزارشي به نيروي انساني به عنوان يكي از مزيتهاي كنوني روسيه در مقطع فعلي اشاره كرده و نوشت: نيروي انساني روسيه يكي از دلايلي است كه ارتش اين كشور هر ماه مناطقي از خاك اوكراين به اندازه شهر آتلانتا را تصرف ميكند. درحالي كه كييف بخشي از قلمرو خود را از دست ميدهد، تلاش كرده تا جذب نيروهاي خارجي را گسترش دهد و داوطلباني از سراسر امريكا و اروپا به خدمت بگيرد.
مقامات امنيتي آلمان ميگويند پوتين در موقعيتي قرار دارد كه بتواند هدف اعلام شده خود يعني ارتشي با ۱.۵ ميليون نيرو را در سال آينده تعريف كند. افزايش سريع ظرفيت صنعتي و نظامي، سياستمداران اروپايي را نگران كرده كه آن را به عنوان آمادگي براي اقدام نظامي فراتر از مرزهاي اوكراين ميبينند. رودرايخ كيزِوتر، كارشناس امنيتي از حزب فردريش مرتز، صدراعظم آلمان ميگويد: «روسيه همچنان در حال تقويت ارتش خود است و بسيج ارتش را در مقياسي انجام ميدهد كه نشان دهد احتمالا درصدد رويارويي نظامي گستردهتر با كشورهاي اروپايي است.»
به گزارش پوليتيكو درحالي كه دهها هزار نفر از مراكز شهري ثروتمند روسيه ثبتنام كردهاند، طبق دادههاي رسمي و تحليل كارشناسان، بيشتر جذبشدگان اما از مناطق فقير با اقتصادي آسيبديده هستند.
در همين رابطه الكساندر بائونوو از مركز كارنگي روسيه و اوراسيا ميگويد: «براي بسياري از مردان، اين آخرين فرصت براي ساختن زندگياي است كه احساس معنا بدهد. به جاي اينكه در چشم خانوادههايشان به عنوان شكستخورده بميرند، به عنوان قهرمان در جبهه ميميرند.»
براي مردان داوطلب كه اغلب توسط فرماندهان خود قابل جايگزيني تلقي ميشوند جنگ به يك لاتاري پرخطر براي زندگي بهتر تبديل شده است، به گونهاي كه صدمات شديد با پرداختهاي مشخص همراه است: حدود ۱۲,۰۰۰ دلار براي انگشت شكسته و ۳۶,۰۰۰ دلار براي پاي خردشده! پوتين، كه در حال حاضر در يك سفر رسمي به هند بهسر ميبرد، در مصاحبهاي با رسانه رسمي هند گفت: «يا ما اين مناطق را با زور اسلحه آزاد ميكنيم، يا اينكه نيروهاي اوكرايني اين مناطق را ترك ميكنند.»
اين اظهارات كه توسط رسانههاي دولتي روسيه منتشر شده و خبرگزاري رويترز آن را ترجمه كرده است، به منطقه دونباس شرقي اوكراين اشاره دارد. با اين همه برآورد ميشود روسيه بيش از ۸۰درصد منطقه دونباس را تحت كنترل دارد، جايي كه درگيري بين نيروهاي اوكرايني و جداييطلبان مورد حمايت روسيه، مدتها قبل از آغاز جنگ در سال ۲۰۲۲ آغاز شد.
به گزارش سيانبيسي، اين اظهارات پوتين پس از آن مطرح شد كه او روز سهشنبه ديداري پنج ساعته با استيو ويتكاف و جارد كوشنر نمايندگان دونالد ترامپ در مسكو داشت. بعد از اين ديدار بود كه پوتين گفت مسكو با برخي از نكات مطرحشده در پيشنهادات صلح بازنگريشده امريكا براي اوكراين موافق نيست و روند مذاكره را «كاري دشوار» خواند!
گفتني است طرح صلح اوليه ۲۸ مادهاي كه توسط مقامات روسي و امريكايي تدوين شده و اوكراين در آن نقشي نداشت شاملبندي بود كه اوكراين را ملزم به واگذاري مناطقي در دونباس به روسيه ميكرد. اين طرح پس از گفتوگوهاي امريكا و اوكراين بازنويسي شد، چراكه ولوديمير زلنسكي رييسجمهور اوكراين، بارها تاكيد كرده هر توافق صلح بايد حاكميت اوكراين را محترم بشمارد. در همين راستا مرني هاولِت، مدرس سياست روسيه و اروپاي شرقي در دانشگاه آكسفورد، روز جمعه به CNBC گفت كه جنگ تنها زماني پايان خواهد يافت كه روسيه حملات به اوكراين را متوقف كند.
به گفته هاولت، باتوجه به اينكه كرملين علاقه واقعي به پايان دادن به اين درگيري نشان نميدهد، بهنظر نميرسد توافق صلحي در آينده نزديك حاصل شود. همزمان اميلي فريس، پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات دفاعي و امنيتي «رويال يونايتد سرويسز اينستيتيو» معتقد است كه مسكو به ندرت انگيزه واقعي براي برقراري صلح در اوكراين بدون حضور موضوع واگذاري سرزمينها در ميز مذاكرات خواهد داشت. به گفته اميلي فريس در حال حاضر، روسيه دليلي براي آمدن به ميز مذاكره نميبيند، زيرا در ميدان نبرد هرچند بهطور محدود دستاوردهايي دارد و هيچ پيشنهادي وجود ندارد كه خواستههاي آنها را برآورده كند. اين درحالي است كه كيم دارروچ، سفير سابق بريتانيا در امريكا در دوره اول ترامپ، در سخنراني خود در كنفرانس «سرمايهگذاران ۲۰۲۵» در بورس لندن گفت: بهنظر ميرسد جنگ تا زمستان و حتي بعد از آن ادامه خواهد داشت كه ميتواند براي اروپا بسيار خطرناك باشد، زيرا اگر ترامپ نتواند توافقي به دست آورد، ممكن است به طور كامل كنار بكشد و ارسال تسليحات به اوكراين را متوقف كند و به اروپاييها بگويد: اين مشكل شماست، من سعي كردم توافق كنم، پس خودتان انجام دهيد. در آن صورت، من مطمئن نيستم كه واقعا ظرفيت لازم براي تامين نيازهاي اوكراين را داشته باشيم!»
از واشنگتن تا بروكسل شكاف فراآتلانتيكي تعميق ميشود
آغاز جنگ روسيه و اوكراين در سال ۲۰۲۲ باعث فروش گسترده سهام و نوسانات شديد در بازار انرژي شد، زيرا جهان غرب تجارت و سرمايهگذاري در روسيه را به شدت كاهش داد. نگرانيها درباره حمله روسيه همچنين منجر به افزايش چشمگير هزينههاي دفاعي در سراسر اروپا شد و سهام شركتهاي دفاعي منطقهاي را در مسير صعودي قرار داد. با اين حال در مقطع كنوني بنابر گزارشاتي، ايالاتمتحده از چند كشور اروپايي خواسته تا با استفاده از داراييهاي مسدود شده بانك مركزي روسيه به عنوان پشتوانه وامي به اوكراين مخالفت كنند؛ زيرا واشنگتن معتقد است اين داراييها بايد براي كمك به تضمين يك توافق صلح ميان كييف و مسكو مورد استفاده قرار گيرد.
از طرفي اتحاديه اروپا پيشنهاد داده است از اين داراييهاي منجمد به عنوان پشتوانه يك وام ۹۰ ميليارد يورويي استفاده شود؛ وامي كه قرار است نيازهاي اقتصادي و نظامي اوكراين را طي دو سال آينده تامين كند. گفتني است در حال حاضر حدود ۲۱۰ ميليارد يورو از داراييهاي روسيه در خاك اتحاديه اروپا مسدود شده است. با اين حال، اين طرح اكنون با مخالفت برخي اعضاي اتحاديه ازجمله بلژيك، مجارستان و اسلواكي روبهرو است و قرار است سران اتحاديه اروپا در نشست اواخر ماه جاري درباره آن تصميمگيري كنند.
به گزارش بلومبرگ و به گفته ديپلماتهاي اروپايي مطلع از موضوع، واشنگتن در هفتههاي اخير در تلاش بوده تا با رايزني با چندين كشور عضو اتحاديه اروپا، مانع از پيشبرد طرح بروكسل براي استفاده از داراييهاي منجمد بانك مركزي روسيه به عنوان پشتوانه وامي بزرگ به اوكراين شود. در هر حال اين رايزنيها در مقطعي بسيار حساس براي اوكراين انجام ميگيرد؛ دورهاي كه واشنگتن همزمان كييف را تحت فشار قرار ميدهد تا با توافق صلحي كه احتمالا نامتوازن و به نفع روسيه خواهد بود، موافقت كند. واقعيت ديگر اما اين است كه اوكراين با خطر اتمام منابع مالي در اوايل سال آينده روبهرو است و باتوجه به آنكه دولت ترامپ بخش عمده كمكهاي امريكا را قطع كرده، مسووليت تامين پشتيباني مالي بيشتر بر دوش اروپا افتاده است. در همين حال، اتحاديه اروپا بايد با مخالفتهاي داخلي نسبت به اين طرح نيز مقابله كند؛ ازجمله ازسوي بلژيك كه بخش قابلتوجهي از داراييهاي مسدود شده روسيه در اين كشور نگهداري ميشود. واشنگتن همچنين داراييهاي روسيه را به عنوان بخشي از پيشنهادات خود براي تسهيل مذاكرات صلح با مسكو مدنظر قرار داده و پيشتر پيشنهاد بود كه اين داراييها ميتوانند براي تامين مالي سرمايهگذاريهاي پس از جنگ تحت هدايت امريكا مورد استفاده قرار گيرند. در همين رابطه برخي منابع مطلع ميگويند كه در طرح ۲۸بندي صلح امريكا داراييهاي روسيه همچنان يكي از نقاط چالشبرانگيز اصلي به شمار ميرود. با اين همه رهبران اروپايي تاكيد كردهاند كه نحوه استفاده از اين داراييها يك موضوع كاملا اروپايي است، چراكه بيشتر اين منابع مسدودشده در اروپا نگهداري ميشوند.
در همين راستا فردريش مرتز، صدراعظم آلمان روز پنجشنبه گفت: «هيچ امكاني وجود ندارد كه پولي كه ما آزاد ميكنيم به امريكا منتقل شود.» به گفته مرتز دولت امريكا اين موضوع را ميداند و اين همچنين موضع مذاكرهاي دولت آلمان است. اتحاديه اروپا همچنين پيشنهاد داده كه وام اوكراين با استفاده از بودجه اتحاديه يا از طريق تضمينهاي دوجانبه كشورهاي عضو تامين شود. داراييها همچنان مسدود باقي خواهند ماند و كييف تنها در صورتي ملزم به بازپرداخت وام خواهد بود كه روسيه موافقت كند كشور را بازسازي و خسارتهاي ناشي از جنگ را جبران كند. گفتني است علاوه بر بلژيك، مجارستان نيز با اين طرحها مخالف است و اسلواكي نيز اعلام كرده كه از پيشنهادهايي كه شامل حمايت نظامي از اوكراين باشد، حمايت نخواهد كرد. در هر حال تصويب اين طرح تنها به اكثريت واجد شرايط كشورهاي عضو نياز دارد. كميسيون اروپا همچنين گزينه انتشار بدهي مشترك را در صورتي كه توافقي براي استفاده از داراييهاي مسدود شده حاصل نشود، مطرح كرده است، اما كشورهاي عضو ازجمله آلمان با اين ايده مخالفاند و باتوجه به نياز آن به اتفاق آرا، تحقق آن بعيد به نظر ميرسد.
تقابل آشكار با فشارهاي غرب
در سايه جنگ اوكراين
در اين ميان ولاديمير پوتين طي سفري به دهلينو به نارندرا مودي، نخستوزير هند گفت كه روسيه آماده ادامه «بيوقفه» صادرات نفت به هند است، اقدامي كه به باور ناظران نشان از موضع جسورانه مسكو در برابر ايالاتمتحده دارد. بيانيه مشتركي كه در اين زمينه توسط مقامات هندي و روسي در روز جمعه منتشر شد نيز به نظر ميرسد خطاب به كشورهاي غربي به ويژه امريكا باشد كه تلاش كردهاند همزمان هند را تحت فشار قرار دهند تا روابط خود با مسكو را كاهش دهد.
گفتني است دونالد ترامپ در ماه آگوست تعرفه ۲۵درصدي اضافي بر واردات هند آن هم به دليل خريد نفت ارزان روسيه وضع و استدلال كرد كه اين اقدام تحريمهاي امريكا را تضعيف ميكند و به پوتين در تامين مالي حملاتش به اوكراين كمك ميكند. اين تعرفهها اما با خشم در دهلينو روبهرو شد. پوتين نيز طي ديدارش با مودي به صراحت اعلام كرد كه روسيه قصد ندارد در برابر فشار امريكا بر سر همكاريهاي انرژي با هند عقبنشيني كند. به گفته پوتين، روسيه تامينكنندهاي قابل اعتماد براي منابع انرژي و همه آنچه براي توسعه بخش انرژي هند لازم است، محسوب ميشود و آماده است تا ادامه تامين بيوقفه سوخت براي اقتصاد هند كه به سرعت در حال رشد است را تضمين كند. مودي نيز در مقابل در بيانيه خود به طور مستقيم به نفت اشارهاي نكرد، اما گفت كه «امنيت انرژي يكي از ستونهاي قوي و مهم همكاري هند و روسيه است.» با اين همه اين اولين سفر پوتين به هند پس از آغاز درگيريهاي نظامي با اوكراين بود و برخي تحليلگران مدعياند تلاش آشكاري براي نشان دادن اين موضوع صورت گرفت كه روابط ميان دو رهبر تحتتاثير قرار نگرفته است.