پيشنهادي به وزير نيرو
محسن موسوي‌خوانساري
سال ۱۳۹۸ مديرعامل وقت شركت آب و فاضلاب استان تهران اعلام كردند كه شوراي پدافند غيرعامل استان تهران با اجراي خط دوم آبرساني از سد طالقان به آبگير بيلقان به عنوان پيشنهادي در راستاي اجراي سياست‌هاي پدافند غيرعامل آب شرب تهران موافقت كرده‌اند . دليل اصلي اين پيشنهاد ابتدا فرسودگي خط اول انتقال آب از سد طالقان به بيلقان كرج و دوم گذر از داخل شهر كرج بوده كه در نهايت منجر به طراحي خط دوم انتقال آب از سد طالقان به تهران و كرج شد تا در شرايط حوادث احتمالي و پيش‌بيني نشده، از قطع آب سد طالقان به پايتخت جلوگيري به عمل آيد، ولي ظاهرا از اظهارات مديران اجرايي اين خط انتقال در روزهاي اخير چنين برمي‌آيد كه مقرر شده هر دو خط انتقال به طور كامل در حال بهره‌برداري باشند به طوري كه نيمي از ظرفيت خط دوم انتقال آب براي تامين نياز آب شرب كرج و نيمي ديگر به همراه ظرفيت كامل خط اول انتقال آب سد طالقان در جهت تامين آب شهر تهران قرار گيرد، بنابراين به نظر مي‌رسد كه انتقال آب از سد طالقان به كرج و تهران تا دوبرابر ظرفيت انتقال قبلي يعني از ۱۵۰ ميليون مترمكعب در سال به ۳۰۰ ميليون مترمكعب در سال افزايش يابد. اين حجم از انتقال آب به علت افزون شدن مصارف آب نسبت به منابع آب سد طالقان مي‌تواند مشكلات اقتصادي و اجتماعي گسترده‌اي را در آينده منطقه قزوين ايجاد كند.
دشت قزوين با وسعت ۴۰۰ هزار هكتاري خود و وجود خاك‌هاي حاصلخيز درجه ۱ و ۲ در گذشته ادعاي تامين غذاي ۲۰ ميليون نفر را به عهده داشته و بعدها در دهه ۵۰ كه شبكه آبياري ۸۰ هزار هكتاري در اين دشت به بهره‌برداري رسيد ظاهرا ۲۹۸ ميليون مترمكعب آب از ظرفيت رودخانه طالقان براي بخش كشاورزي دشت اختصاص مي‌يابد، طبق آمار موجود فقط از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۰ به طور متوسط سالانه حدود ۲۳۰ ميليون مترمكعب آب به شبكه آبياري دشت قزوين تحويل شده، بنابراين دشت قزوين و شبكه آبياري اين دشت در شرايطي كه تامين آب كشاورزي لازم براي آن صورت پذيرد، مي‌تواند سهم مناسبي در تامين غذاي ايرانيان داشته باشد. به گفته مديرعامل شركت آب منطقه‌اي قزوين، سهم استان قزوين از منابع آب سد طالقان ۲۳۰ ميليون مترمكعب است كه براي بخش كشاورزي و شرب استان قزوين درنظر گرفته شده است در اين رابطه هم‌اكنون يك خط انتقال آب از سد طالقان با ظرفيت ۶۰ ميليون مترمكعب در سال براي تامين آب شرب ۱۴ شهر و ۲۰۰ روستاي قزوين درنظر گرفته شده كه قسمتي از آن تا شهر آبيك اجرا شده و بقيه خط انتقال نيز در حال اجراست.
سوال اول: آيا پس از بهره‌برداري از دو خط انتقال آب از سد طالقان به كرج و تهران، كماكان سهم ۲۳۰ ميليون مترمكعبي استان قزوين از سد طالقان در هر سال محقق خواهد شد يا خير؟
ازجمله طرح‌هاي انتقال آب ديگر كه براي پايداري تامين آب تهران و كرج مطرح است، مي‌توان به تونل ۱۳ كيلومتري از سد اميركبير به كرج و يك تونل بلند از سد طالقان به سد اميركبير نام برد . در چنين شرايطي نيز بايد سد طالقان از يك طرف نياز آبي باغات و اراضي حقابه بر حاشيه رودخانه طالقان و رودخانه شاهرود و از طرف ديگر نياز آبي محيط‌زيست و اكوسيستم آبي رودخانه طالقان در پايين‌دست سد طالقان را نيز تامين كند.
سوال دوم: آيا با وجود طرح‌هاي متعدد انتقال آب از سد طالقان به تهران، كرج و قزوين، مجددا حقابه كشاورزي و محيط‌زيست رودخانه طالقان و رودخانه شاهرود در پايين‌دست سد طالقان محقق خواهد شد يا خير؟
باتوجه به موارد فوق و درهم تنيدگي طرح‌هاي تامين آب در حال بهره‌برداري و در حال اجرا به نظر مي‌رسد كه يك افق چالش‌بر‌انگيز براي تامين نياز آب كشاورزي، محيط‌زيست و شرب بين سه استان تهران، البرز و قزوين دور از انتظار نيست، بنابراين به وزير محترم نيرو پيشنهاد مي‌شود كه با درنظر گرفتن شرايط جديد حاكم بر بارش‌هاي سالانه و رواناب‌هاي رودخانه طالقان كه ناشي از تغيير اقليم و افزايش دماي منطقه بوده و كاهش منابع آب اين سد را در سال‌هاي اخير به وجود آورده است؛ اولا، دستورات لازم براي مشخص كردن سهم آب هر بخش را از سد طالقان با مشاركت ذي‌نفعان تهيه كرده و درنهايت سند تخصيص آب سد طالقان بازنگري شده و يك سند تخصيص آب جديد از طرف وزارت نيرو صادر شود. ثانيا، مفاد اين سند تخصيص به‌طور شفاف به اطلاع ذي‌نفعان اين سد رسانده شده و يك هيات ناظر بي‌طرف براي اجراي مفاد سند تخصيص نظارت كند. ثالثا، توجه شود كه در راستاي تحقق اصول سند امنيت غذايي كشور تلاش شود كه به هيچ‌وجه حقابه شبكه آبياري دشت قزوين به علت سهم عمده اين دشت در تامين گندم، جو و ذرت كشور كسر نشود.
فعال آب و محيط‌زيست