نگاهي به ظرفيت‌هاي ديپلماتيك ورزش زنان
زهرا محمودوند
۱- زن در پاييز عاقل‌تر از مرد در بهار است! اين جمله يكي از صدها ضرب‌المثل جهاني درباره جايگاه تاريخي زنان است كه اشاره به تاثير آنان در خزان‌ها و بحران‌ها براي رفع مشكلات دارد. در يادداشت قبلي با عنوان «مام وطن ماييم!» صحبت از نقش بزرگ زنان ايران بود، در دفاع مقدس ۱۲ روزه و صيانت از مام وطن. امروز هم بناست از تجارب بين‌المللي ديپلماسي ورزش زنان گفته شود كه مي‌تواند به عنوان يك ابزار ديپلماتيك چندوجهي نقش مهمي را در تقويت ديپلماسي عمومي و ايجاد درك بهتر از ايران عزيز در حوزه بين‌الملل ايفا كند.
۲- اگر بخواهم به رسم عصر ايجاز بر اصل مطلب بيفزايم، بايد خلاصه گفت كه جاي استفاده از ظرفيت ديپلماتيك ورزش زنان در فضاي ديپلماسي خارجي ما همچنان خالي است!
چرايي آن را بايد از نهادهاي مرتبط پرسيد، ولي معتقدم در حالي كه زنان نيمي از جمعيت جهان امروز را تشكيل مي‌دهند و تلاش‌هاي بين‌المللي براي رفع اختلاف‌هاي جنسيتي به مرحله‌اي فراتر از يك ارزش اخلاقي رسيده و به يك سياست ضروري در اتحاد ديپلماتيك و توسعه اقتصادي ميان كشورها تبديل شده است، فقدان استفاده از ظرفيت‌هاي ديپلماتيك ورزش زنان، حاصلي جز محروم ساختن كشور از مزاياي روزافزون آن را نخواهد داشت!
۳- براي درك بهتر «جاي خالي ديپلماسي ورزش زنان» و محروميت كشور از مزاياي آن، توجه‌تان را به مرور يك مثال تاريخي جلب مي‌كنم. زماني كه حسينه غادا تونسي، كلثوم بي‌نظير عبدالله پاكستاني، آيه مدني مصري، وجدان شاهركاني عربستاني، زهرا لاري اماراتي و.... موفق شدند با حجاب اسلامي در المپيك رقابت كنند، پاي زن مسلمان محجبه كم اما بالاخره به بزرگ‌ترين رويداد ورزشي جهان باز شد و نهايتا با وجود تمام فاصله‌ها و پندارهاي غلط، ديپلماسي ورزش زنان مسلمان منطق خود را در بالاترين نهادهاي بين‌المللي در هزاره سوم، به كرسي نشاند تا به قول ابتهاج، محمد شمشيرباز امريكايي اين پندار غلط در اذهان بسياري از مردم جهان شكسته شود كه، زن مسلمان نه ورزش مي‌كند و نه مي‌تواند در رقابت‌هاي ورزش، حرفي براي گفتن داشته باشد!
۴- در همين راستا اگر بخواهم درباره نقش قهرمانان ورزشكار زن ايران هم مثال بزنم آن‌قدر زيادند كه در اين مجال نمي‌گنجد، ولي براي آنكه اندكي از حق مطلب ادا شود فقط به تعدادي از اسامي اشاره مي‌كنم. اسامي بزرگي نظير ليدا فريمان، ، منيژه كاظمي، ناهيد كياني، نسيم حسن‌پور، لاله صديق، سارا خوش‌جمال‌فكري، هما حسني، زهرا دهقان ابنوي، آرزو حكيمي، ليلا رجبي، سولماز عباسي، مه‌لقا جام‌بزرگ، ندا شهسواري، سوسن حاجي‌پور، زهرا نعمتي، گلنوش سبقت‌الهي، آرمينا صادقيان، فاطمه كرم‌زاده، حميده عباسعلي، سارا بهمنيار، فرزانه فصيحي، نازنين ملايي، ثريا آقايي و.... نام‌هايي بزرگ هستند كه هر كدام از آنان، ظرفيتي نهان در حوزه ديپلماسي ورزش زنان ايران هستند كه تاكنون به شكل هدفمند و پايدار، از آنان استفاده نشده است.
۵ - اما راهكار پيشنهادي من براي مساله‌اي كه ذكر شد خيلي دور نيست. كمتر از ۱۰۰ روز تا آغاز ششمين دوره بازي‌هاي كشورهاي اسلامي در عربستان‌سعودي باقي مانده و اين فرصتي كم‌نظير است كه با حضور پررنگ ورزشكاران زن و كسب مدال‌هاي خوش‌رنگ به افزايش انگيزه زنان و دختران ايراني براي مشاركت‌هاي بيشتر ورزشي بيفزاييم، ولي از نگاه نگارنده ششمين دوره بازي‌هاي همبستگي كشورهاي اسلامي حائز پيام ويژه‌اي است كه نبايد از مشاركت در بهره‌مندي از آن به عنوان محور اصلي ديپلماسي عمومي غافل شويم.
پيام ويژه رياض 2025، رسيدن به توازن كامل در تعداد رويداد‌هاي مردان و زنان شركت‌كننده در اين مسابقات است؛ موضوعي كه برگزاركنندگان از آن به عنوان گام بلندي در مسير مشاركت برابر ورزشكاران زن و مرد كشورهاي اسلامي ياد كرده‌اند. پيشنهاد مشخص نگارنده اين است كه با يك ابتكار عمل فرهنگي، اجتماعي، رسانه‌اي، با تشكيل يك نهاد بي‌مرز نظير «ائتلاف زنان ورزشكار مسلمان» مي‌توان فرصتي براي گردهم آمدن تعداد زيادي از زنان ورزشكار مسلمان با حجاب را در تهران فراهم آورده و با تشكيل يك دبيرخانه دايمي به سوي منشور جهاني زنان مسلمان ورزشكار پنج قاره حركت كنيم و با تاسيس اولين شركت فرهنگي هنري ورزشي مشترك، پا به عرصه توليد محتوا بپردازيم.
بديهي است اين نقطه، آغازي بر پايان باورهاي غلط نسبت به توانايي‌هاي ديپلماتيك زنان كشور خواهد بود تا شايد آرام‌آرام باور كنيم زنان به دليل مهارت‌هاي ارتباطي خود به ويژه در حل تعارضات نظير آنچه درباره ديپلماسي حجاب ورزشي در مجامع جهاني رخ داد، توانايي اين را هم دارند به ياري ديپلماسي بيايند و در روند حل مناقشات بين‌المللي و برخي منازعات ميان كشورهاي اسلامي نقش موثرتري ايفا كنند.