خاموشي‌هاي نامنظم!
برق مي‌رود و اعتماد هم با آن
ندا جعفري
كم‌كم به روزهاي پاياني تيرماه نزديك مي‌شويم و هر روز هم هوا گرم‌تر مي‌شود، در حالي كه دكمه تند كولر را مي‌زنم به اين فكر مي‌كنم كه چرا كولر هم ديگر نايي براي خنك كردن ندارد با سرايدار ساختمان تماس مي‌گيرم كه سري به كولر واحد ما در پشت بام بزند كه بلافاصله برق هم قطع مي‌شود. با گوشي موبايلم سامانه اعلام قطعي‌هاي برق را سرچ مي‌كنم تا از زمان قطعي‌هاي برق تهران مطلع شوم، اما در كمال تعجب اصلا براي منطقه ما و براي امروز خاموشي از قبل اعلام نشده است. به اين موضوع فكر مي‌كنم كه چقدر مي‌توان به جدول‌هايي كه از سوي توانير منتشر مي‌شود، اعتماد كرد؟ مسوولان اين شركت هميشه ادعا كرده‌اند كه قطعي‌هاي برق با برنامه بوده و مردم مي‌توانند از زمان قطعي برق مطلع شوند، اما چرا در برخي مناطق خاموشي‌ها بي‌برنامه اتفاق مي‌افتد و بدون اطلاع قبلي و به صورت ناگهاني برق منازل يا محل كار مردم قطع مي‌شود؟ اين موضوع را با همكارانم در ميان مي‌گذارم، آنها هم مي‌گويند با وجود انتشار جدول خاموشي‌ها، ناهماهنگي‌هايي ميان زمانبندي‌هاي اعلام شده و زمان واقعي قطعي برق وجود داشته و از اين موضوع گلايه دارند و به مناطقي اشاره مي‌كنند كه با خاموشي‌هاي غيرمنتظره روبه‌رو شده‌اند و مي‌گويند اغلب اين خاموشي‌ها در محله‌هاي انقلاب، نوبنياد، اقدسيه، گيشا، مرزداران، توحيد و شريعتي رخ داده و احتمالا در ساير نقاط تهران نيز مشتركان همين تجربه را داشته‌اند. با يكي از مسوولان در توانير تماس مي‌گيرم تا علت اين قطعي‌هاي بدون برنامه را مطلع شوم، او مي‌گويد: اين قطعي‌هاي بدون برنامه ممكن است ناشي از مشكلات فني، شرايط جوي نامساعد يا ساير عوامل پيش‌بيني نشده باشد و اين نوع خاموشي‌ها معمولا با خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي‌شده كه با هدف تعميرات يا توسعه شبكه انجام مي‌شوند و اطلاع‌رساني قبلي دارند، متفاوت هستند.
خاموشي‌هاي بي‌برنامه يا زمانبندي شده؟
اين منبع آگاه با تاكيد بر اينكه برنامه خاموشي‌ها در تهران كاملا منظم و مبتني بر ظرفيت شبكه تدوين مي‌شود، به «اعتماد» مي‌گويد: خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي شده در تهران دقيقا طبق زمان‌هاي اعلام شده در جدول رسمي اعمال مي‌شوند. ممكن است در مواردي برق در زمان اعلام شده قطع نشود، اما اين به‌هيچ‌وجه به معناي بي‌نظمي يا انحراف از برنامه نيست، بلكه نشان‌دهنده اين است كه در آن بازه، برق مورد نياز به‌طور كامل تامين شده و ضرورتي براي قطع برق وجود نداشته است.
او ادامه مي‌دهد: برنامه خاموشي‌ها به صورت هفتگي تهيه و بر اساس پيش‌بيني مصرف برق، براي هر منطقه زمان مشخصي در نظر گرفته مي‌شود. اما اگر مثلا به دليل كاهش دماي هوا يا كاهش مصرف عمومي، فشار روي شبكه كم شود، ديگر نيازي به اعمال خاموشي نخواهد بود.
قطعي برق توسط اپراتور انجام مي‌شود
اين منبع آگاه با اشاره به نحوه اجراي خاموشي‌ها توضيح مي‌دهد: فرآيند قطعي برق به صورت دستي توسط اپراتور انجام مي‌شود و همين موضوع مي‌تواند باعث اختلاف زماني ۱۰ تا ۱۵ دقيقه‌اي در اعمال خاموشي شود. براي مثال اگر در جدول ساعت ۱۰ صبح به عنوان زمان آغاز خاموشي درج شده، ممكن است قطعي در ساعت 10:05 يا ۱۰: ۱۰ اعمال شود كه اين امري كاملا طبيعي است.
او در پاسخ به گلايه برخي شهروندان مبني بر آنكه قطعي در ساعات ديگري غير از برنامه صورت گرفته، ادامه مي‌دهد: در تهران، هيچ خاموشي ناشي از كمبود توليد خارج از جدول اعلام شده اتفاق نمي‌افتد. اگر خاموشي در ساعت متفاوتي رخ دهد، بدون شك به دليل بروز حادثه در شبكه توزيع برق است، نه خاموشي برنامه‌ريزي شده. اين منبع آگاه مي‌گويد: بنده شخصا هم محل سكونت و هم محل كارم در تهران است و كسب وكار دومم هم به شدت وابسته به برق است. با اين حال تا امروز حتي يك بار هم با خاموشي خارج از برنامه مواجه نشده‌ام. برنامه زمانبندي دقيق است و ما هم بر همين اساس فعاليت‌هاي خود را تنظيم مي‌كنيم. در پايان، اين منبع آگاه از شهروندان مي‌خواهد در صورت مواجهه با خاموشي در ساعتي غير از جدول اعلام شده، اين موضوع را از طريق سامانه ۱۲۱ پيگيري كرده و تاكيد مي‌كند: خاموشي‌هايي كه خارج از برنامه رسمي رخ مي‌دهند نيز معمولا ناشي از حوادث فني يا مشكلات مقطعي هستند و براي رسيدگي به اين موارد، سامانه ۱۲۱ به صورت ۲۴ ساعته آماده دريافت گزارش‌هاست.
ناترازي برق چقدر است؟
عباس علي‌آبادي، وزير نيرو خرداد ماه سال جاري در خصوص ناترازي‌ها و ادامه‌دار شدن قطعي‌هاي برق گفته بود؛ در دولت‌هاي گذشته همه تلاش‌ها صورت گرفت تا همه ظرفيت‌هاي توسعه برق كشور بهبود يابد. ميزان زيادي نيروگاه ساختيم، اما ماأسفانه چون مصرف بيشتر شد و ما نتوانستيم از آن سبقت بگيريم، مصرف از توليد بيشتر شده است. از سوي ديگر بنده زماني كه پشت اين صندلي نشستم، حدود ۲۰ هزار مگاوات كسري وجود داشت كه اين ميزان برق معادل مصرف چند كشور است.همچنين برخي كارشناسان حوزه انرژي از كسري ۲۶ هزار مگاواتي در تابستان ۱۴۰۴ خبر داده‌اند و پيش‌بيني مي‌شود كه كسري برق در ايران به حدود ۲۵ تا ۳۰ هزار مگاوات نيز برسد كه اين كسري ناشي از افزايش مصرف و خشكسالي است.
تضاد جدول و واقعيت خاموشي‌ها!
بر اساس اين گزارش، با افزايش دماي هوا و بالا رفتن مصرف برق و كاهش سطح منابع آبي نيروگاه‌هاي برق‌آبي، بار ديگر قطعي برق در برخي مناطق كشور آغاز شده است. همزمان با اوج‌گيري مصرف انرژي در تيرماه ۱۴۰۴، شركت‌هاي توزيع نيروي برق در استان‌هاي مختلف اقدام به انتشار جدول خاموشي مناطق كرده‌اند تا شهروندان بتوانند براي مديريت بهتر زمانبندي فعاليت‌هاي روزمره خود برنامه‌ريزي كنند. بر اساس اطلاعيه‌هاي منتشر شده از سوي شركت‌هاي توزيع برق، قطعي‌ها به صورت منطقه‌اي و چرخشي در بازه‌هاي زماني مشخص اعمال خواهد شد. اين خاموشي‌ها با هدف مديريت بار شبكه، جلوگيري از خاموشي‌هاي گسترده و حفظ پايداري تامين برق در ساعات اوج مصرف اجرا مي‌شوند. شركت توزيع برق تهران بزرگ خاموشي‌هاي تابستان را در پنج گروه (الف تا ي) با جدولي مشخص ارايه داده است و اعلام شده كه ساكنان تهران از طريق سامانه «برق من» يا تماس تلفني با ۱۲۱ و شماره‌گيري عدد ۴ يا از طريق كد دستوري ستاره ۱۲۱۵۰۰مربع از خاموشي‌ها مطلع شوند آن‌گونه كه تاكنون قطعي‌هاي برق صورت گرفته اغلب اين قطعي‌ها از ساعت 8:30 صبح تا ۱۹ عصر برنامه‌ريزي شده است و معمولا در هر دوره خاموشي نيز حدود يك و نيم تا دو ساعت برق مناطق مختلف قطع مي‌شود. بر اساس جدول زير اگر شنبه از ساعت 8:30 تا ۱۰ با قطعي برق مواجه بوديد پس در گروه «الف» هستيد و احتمالا روز يكشنبه از ساعت ۱۰ تا 11:30 نيز قطعي برق خواهيد داشت. نحوه استفاده از اين جدول به اين ترتيب است كه هر زمان كه با قطعي برق مواجه شديد به اين جدول مراجعه كرده و بر اساس روز و ساعت قطع برق ببينيد كه در كدام گروه «الف، ب، ج، د، ي» هستيد.اما آنچه در اين قطع و وصل شدن‌هاي مكرر برق يا نوسانات ولتاژ مي‌تواند رخ دهد، سوختن وسايل برقي در خانه است. اين اتفاق به ويژه بر اثر نوسانات شديد ولتاژ يا قطعي و وصل شدن ناگهاني برق رخ مي‌دهد. بسياري از شهروندان نمي‌دانند كه در صورت اثبات خسارت ناشي از سهل‌انگاري يا نقص در عملكرد شبكه برق، مي‌توان از طريق مراجع قانوني نسبت به دريافت خسارت از اداره برق اقدام كرد. همچنين در برخي موارد، بيمه‌نامه‌هايي نظير بيمه آتش‌سوزي نيز مي‌توانند نقش مكمل را در جبران اين نوع خسارت‌ها ايفا كنند. به‌طور كلي براي دريافت خسارت از شركت برق بايد به درگاه خدمات شركت توانير به نشاني «bime.tavanir.org.ir» مراجعه كنيد و با انتخاب گزينه اعلام خسارت، فرآيند خسارت گرفتن از اداره برق را آغاز كنيد. با وارد كردن مشخصات قبض و مستندات مربوط به خسارت مالي يا جاني در سامانه، پرونده شما مورد بررسي قرار مي‌گيرد و در صورت تاييد، خسارت شما پرداخت خواهد شد.