آيا توافق پايدار ميان ايران و امريكا ممكن است؟
ايران اعلام كرده است كه در صورت فعال‌سازي اين مكانيسم، از برجام و حتي معاهده NPT خارج خواهد شد و بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را اخراج مي‌كند. اين اقدام سرعت برنامه هسته‌اي ايران را افزايش خواهد داد و ديگر امكان راستي‌آزمايي براي طرف‌هاي غربي وجود نخواهد داشت . براي كشورهاي اروپايي (فرانسه، آلمان، بريتانيا)، اين سناريو شرايط را پيچيده‌تر كرده و حتي مي‌تواند منجر به تغيير دكترين موشكي ايران شود و جمهوري اسلامي را به اين سمت سوق دهد كه برد موشك‌هايش را افزايش دهد. لذا تشديد تنش‌ها مي‌تواند به فروپاشي كامل ديپلماسي و حركت به سوي افزايش تنش منجر شود كه هزينه‌هاي امنيتي سنگيني براي غرب به همراه خواهد داشت. وضعيت كنوني مذاكرات هسته‌اي ايران و امريكا در مرحله‌اي حساس قرار دارد. اصرار امريكا بر خواسته‌هاي غيرواقع‌بينانه، تناقض در اظهارات و تهديدهاي آشكار، مسير ديپلماسي را با چالش‌هاي جدي مواجه كرده است. حتي در صورت دستيابي به توافق، پايداري آن به رفتار آتي امريكا در عمل به تعهداتش بستگي دارد. دانش هسته‌اي بومي ايران، كه طي دهه‌ها توسعه يافته، قابل حذف نيست و هرگونه عقب‌نشيني يا توافق به معناي نابودي اين توانمندي نخواهد بود. اگر ايران نتواند از مزاياي اقتصادي توافق احتمالي بهره‌مند شود، مي‌تواند به سرعت به وضعيت كنوني بازگردد و حتي تجديدنظر در دكترين هسته‌اي خود را در دستور كار قرار دهد.
جمع‌بندي- در نهايت، با توجه به تحليل‌هاي ارايه شده، به نظر مي‌رسد كه تنها راه برون‌رفت از بن‌بست كنوني، اتخاذ رويكردي واقع‌گرايانه از سوي سياستمداران امريكايي در اين مذاكرات است. اين رويكرد مستلزم پذيرش حق ايران براي استفاده صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي و تمركز بر محدوديت‌هاي قابل راستي‌آزمايي به جاي خواسته‌هاي حداكثري است. ايالات متحده بايد از تجربه‌هاي گذشته درس بگيرد و از سياست‌هايي كه به تشديد تنش‌ها منجر مي‌شود، اجتناب كند. در غير اين صورت، خطر فروپاشي ديپلماسي و حركت به سوي افزايش تنش افزايش خواهد يافت كه هزينه‌هاي قابل توجه و استراتژيك براي امريكايي‌ها خواهد داشت. بازدارندگي هسته‌اي نهفته ايران، به عنوان يك واقعيت استراتژيك، بايد در معادلات مذاكراتي مورد توجه قرار گيرد تا توافقي پايدار و متوازن حاصل شود كه از تشديد بحران جلوگيري كرده و امنيت منطقه‌اي و جهاني را تقويت كند. پژوهشگر امنيت بين‌الملل