وال استريت ژورنال مدعي شد
تغيير قواعد بازي ترامپ در خاورميانه
دونالد ترامپ در جريان تور چهار روزه اخير خود در خاورميانه، به طور قابل‌توجهي چهره پادشاهي‌هاي خليج‌فارس متشكل از عربستان، قطر و امارات متحده عربي را برجسته كرد. به ادعاي ناظران اين گزاره نشان‌از احتمال تغيير شكل روابط ديرينه امريكا با اسراييل دارد. به باور اين گروه استقبال گرم ترامپ از رهبران خليج‌فارس در تضاد آشكار با موضع او نسبت به بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل است. به گونه‌اي كه به نظر مي‌رسيد دونالد ترامپ برخلاف دولت‌هاي پيشين، اكنون اسراييل را كنار گذاشته و به تقويت روابط با كشورهاي خليج‌فارس پرداخته است؛ حركتي كه حتي پيش از ورود او به منطقه با توافق يك‌جانبه دولت امريكا با حماس براي آزادسازي آخرين اسير امريكايي در غزه برجسته شد. اين اقدام كه گفته مي‌شود اسراييل را غافلگير كرده بود، اختلافات فزاينده بين دو متحد را در مورد چگونگي مديريت حساس‌ترين درگيري‌هاي منطقه نشان داد. اين تغيير همچنين نشانه جدايي آشكار از رويكرد جو بايدن، رييس‌جمهور پيشين امريكا است كه تمركز خود را بر جذب نتانياهو گذاشته بود. در همين راستا ترامپ تلاش كرد تلاش‌هاي ديپلماتيك عمدتا بي‌نتيجه براي پايان دادن به جنگ غزه را به سرانجامي رسانده و روابط پرتنش با عربستان‌سعودي كه پيش‌تر آن را دولت طرد شده ناميده بود را ترميم كند. با اين حال، سوال اين است كه آيا اين تغيير رويكرد ترامپ نسبت به اسراييل نمايانگر بازتنظيم روابط استراتژيك و بلندمدت دو بازيگر است يا صرفا جنبه تاكتيكي دارد؟
به‌رغم تنش‌ها و فشارهاي اخير ناشي از درگيري غزه، ايالات‌متحده همچنان نزديك‌ترين متحد و اصلي‌ترين تامين‌كننده تسليحات اسراييل باقي مانده است. علاوه بر اين، اسراييل همچنان از حمايتي قوي در كنگره امريكا برخوردار است؛ گزاره‌اي كه مانع از آن مي‌شود تا حمايت‌هاي واشنگتن از تل آويو كاهش يابد. ترامپ مدت‌ها است كه رابطه‌اي محتاطانه با نتانياهو تعريف كرده است. با اين همه همراهان رييس‌جمهوري مي‌گويند كه ترامپ هنوز نتوانسته تبريك علني نتانياهو به بايدن پس از پيروزي‌اش در انتخابات رياست‌جمهوري ۲۰۲۰ را فراموش كند. اما تحليلگران براين باورند كه اختلافات فعلي رهبران دو بازيگر بيشتر به برنامه‌هاي ترامپ مربوط است تا اختلافنظرهاي بلندمدت. در اين ميان استيون كوك، كارشناس خاورميانه در شوراي روابط خارجي واشنگتن به وال استريت ژورنال گفت: اختلافات واقعي است و تنش‌ها نيز واقعي‌اند، اما برخي‌ها با تاكيد بر حذف اسراييل از تور منطقه‌اي ترامپ بيش از حد مساله را برجسته مي‌كنند.. به گفته كوك نتانياهو دو بار با ترامپ ديدار داشته و رهبران اسراييل همچنان در تماس نزديك با همتايان امريكايي خود هستند. اين درحالي است كه گروهي از ناظران بر اين باورند براي دولت‌هاي عربي، حتي يك تغيير موقت در روابطشان با واشنگتن خوشايند است. بدر السيف، كارشناس امور خليج‌فارس و عربستان در دانشگاه كويت، مي‌گويد: براي كساني كه در خليج‌فارس فكر مي‌كردند تنها راه رسيدن به امريكا از طريق اسراييل است، وقايعي رخ داده كه نشان از گشايش‌هاي بيشتر دارد. همزمان نيز گروهي از تحليلگران معتقدند اكنون كشورهاي حاشيه خليج‌فارس به نوعي خود را شريكي منتخب براي ايالات متحده مي‌دانند. در همين راستا به باور اين گروه سفر دونالد ترامپ ثابت مي‌كند كه وقت آن رسيده پادشاهي‌ها روابطشان را ديگر به مسائل و مقوله‌هاي امنيتي محدود نكرده و تلاش كنند تا در تعاملاتشن از چاشني اقتصاد نيز بهره ببرند. به ادعاي اين نشريه با اين حال درگيري‌هاي منطقه اغلب خوشبيني نسبت به تغيير روابط را تلخ و سخت كرده است. وزير خارجه عربستان هنگام خروج ترامپ از منطقه، جنگ اسراييل در غزه را محكوم كرد و آن را حملات مكرر ماشين جنگي اسراييل به مردم فلسطين ناميد. با اين همه درحالي كه پادشاهي‌ها ترامپ را از كاخ‌هاي باشكوه و مسجدي زيبا عبور مي‌دادند، سرمايه‌گذاري‌هاي كلاني از امريكا را پذيرفتند، رهبران بزرگ تجاري را به مراسم مجلل دعوت كردند، خيابان‌ها را با شتر و اسب مزين كردند و ساختمان‌ها، از جمله بلندترين آسمانخراش جهان در دوبي را با پرچم امريكا نورافشاني كردند. در چنين فضاهايي مساله غزه چندان مورد توجه قرار نگرفت.
در اين ميان اما هيچ‌كس به اندازه سعودي‌ها براي ترامپ سنگ تمام نگذاشت؛ كشوري ثروتمند در منطقه كه پس از دهه‌ها انفعال، تلاش دارد تا قدرت خود را به رخ بكشد. محمد بن سلمان، وليعهد سعودي، در تمام طول ۳۶ ساعت اقامت ترامپ او را همراهي كرد و درنهايت ترامپ در فرودگاه با بدرقه وليعهد خاك رياض را ترك كرد. ترامپ نيز در جريان اقامتش در عربستان گفت: روابط امريكا و پادشاهي سنگ بناي امنيت و شكوفايي است. اين رابطه قدرتمندتر از هميشه است و به هر حال، اين‌گونه باقي خواهد ماند. ترامپ همچنين افزود كه روياي او اين است كه سعودي‌ها روابط خود را با اسراييل عادي كنند؛ امري كه به ادعاي ناظران مي‌تواند خاورميانه را دگرگون كند. ترامپ در يك گردهمايي بزرگ در رياض، درحالي كه وليعهد محمد بن سلمان در رديف اول نشسته بود، گفت كه اين تصميم مي‌تواند در زمان خودش اتخاذ شود؛ البته با اعتراف به اينكه با ادامه جنگ غزه، برقراري روابط رسمي ديپلماتيك بعيد است. اين درحالي است كه دولت‌هاي عرب پيش‌تر هم وعده‌هاي حمايت امريكا را شنيده‌اند؛ از جمله در دوره اول رياست‌جمهوري ترامپ، اما شاهد بوده‌اند كه واشنگتن بيشتر به اسراييل نزديك باقي مانده تا به آنها. در سال ۲۰۱۹، در دوره نخست رياست ترامپ، او پس از حمله پهپادي به تاسيسات نفتي سعودي، در ابتدا مدعي حمايت از رياض شد اما پس از مدت‌ها چنين ادعايي را به فراموشي سپرد و اين امر موجب خشم رهبران سعودي شد. اما در ماه‌هاي اخير، اين نتانياهو بوده كه بيشتر در حاشيه قرار گرفته است؛ بالاخص از آوريل گذشته كه ترامپ در جريان سفر نخست‌وزير اسراييل به كاخ سفيد، از آغاز مذاكرات هسته‌اي با ايران خبر داد. اگرچه ترامپ مدعي است ترجيح مي‌دهد توافقي با تهران حاصل شود كه ايران از آستانه گريز هسته‌اي عبور نكند، اما مدعي شده اگر چنين توافقي صورت نگيرد، ايران ممكن است هدف حمله ادعايي قرار بگيرد. اين رويكرد، ترامپ را دوباره تا حدودي همسو با نتانياهو درباره توقف برنامه هسته‌اي ايران قرار داد. اما اين تنها يكي از اختلافات ميان ترامپ و اسراييل است. اوايل همين ماه، ترامپ با حوثي‌ها توافق كرد كه حملات خود به كشتي‌هاي امريكايي را متوقف كنند، اما اين توافق حملات به اسراييل را شامل نشد. ترامپ همچنين در جريان سفرش به منطقه، پس از درخواست شخصي محمد بن سلمان، با رفع تحريم‌هاي سوريه موافقت كرد؛ اقدامي كه با مخالفت اسراييل مواجه شد. از طرفي آقاي ترامپ در دوره اول رياست‌جمهوري‌اش، تور خاورميانه‌اي‌اش را با توقف در عربستان آغاز كرد اما پس از آن به اسراييل رفت و با نتانياهو ديدار داشت. اما اين‌بار، ترامپ عازم ابوظبي شد.