تهران شهر دانشگاهي؟

تهران پايتخت ايران است. گفته مي‌شود تمام امكانات كشور متمركز در تهران است. بهترين بيمارستان‌ها، بزرگ‌ترين صنايع، بيشترين سينماها و كنسرت‌ها، الي آخر! اما اين تمام داستان نيست. تهران در برخي حوزه‌ها نه تنها سرآمد كشور نيست بلكه نسبت به برخي استان‌ها عقب‌مانده هم هست. يكي از اين حوزه‌ها، برخلاف تصور عام، حوزه دانشگاه و دانشجو است. طبق آمار، استان تهران نزديك به 873 هزار دانشجو دارد. عدد كوچكي نيست. در نظر بگيريم كه كل استان سمنان كمي بيش از 700 هزار نفر جمعيت دارد. يعني تعداد دانشجويان استان تهران حدود 25 درصد بيش از جمعيت يكي از استان‌هاي كشور است. اما قضيه به همين سادگي نيست. همين استان سمنان نزديك به 99 هزار نفر دانشجو دارد. يعني كمي كمتر از 15 هزار نفر در هر 100 هزار نفر جمعيت استان. اما اين عدد در استان تهران نزديك به 6900 نفر در هر 100 هزار نفر جمعيت استان است. پس، از نظر نرخ دانشجو، استان سمنان دانشگاهي‌تر از تهران به شمار مي‌رود. از اين زاويه استان‌هاي قزوين، يزد و حتي ايلام هم جلوتر از تهران هستند. در قزوين از هر 100 هزارنفر جمعيت، نزديك به 8600 نفرشان دانشجو هستند. در يزد حدود 7700 نفر و در ايلام بيش از 6800 نفر. اين عدد و رقم‌ها نشان از نسبت حضور دانشجو در شهر و استان دارد. ولي اين عددها چه مي‌گويند؟ و چه تاثيري بر حال و هواي شهر و استان دارند؟ وقتي نسبت تعداد دانشجو به جمعيت شهر بالا است، يعني شهر و استان مطالبات اجتماعي و فرهنگي موثري دارد. حضور دانشجو در شهر، قطعا، رفتارهاي اجتماعي شهر را تحت تاثير قرار مي‌دهد. اين تاثير، به خصوص، وقتي محسوس‌تر است كه دانشجويان بومي دانشگاه‌ها زياد نباشند. حضور دانشجويان غيربومي در شهر و زندگي خوابگاهي آنان، سبب تبادل فرهنگي پويا و موثر ميهمانان و اهالي شهر مي‌شود. در برخي شهرهاي كشور، به خصوص در استان‌هاي جنوبي كشور، راه‌اندازي برخي دانشگاه‌ها سبب تغييرات دموگرافيك از يكسو و تغيير رفتارهاي اجتماعي اهالي از سوي ديگر شده است. از ديگر نمونه‌هاي شاخص اين تغيير می‌توان به شهرهايي چون قم اشاره كرد. شهر قم در دهه‌هاي اخير تغييرات شگرف در نسبت مشاغل و گروه‌هاي مرجع اجتماعي تجربه كرده است ‌كه بخشي به خاطر احداث شهرك‌ها و واحدهاي صنعتي در اين استان است. در شهرهاي كوچك جنوبي هم شاهد تغيير رفتار اجتماعي ناشي‌ از حضور محسوس دانشجويان هستيم مثل بندر لنگه. بنابراين، يكي از عوامل موثر در تقويم شرايط زيستي شهر كه در برنامه‌ريزي‌ها بايد مد نظر باشد، نسبت تعداد دانشجو به جمعيت شهر است و در پايش اين نسبت بايد به جزييات هم توجه كرد از جمله نسبت دانشجويان ميهمان به دانشجويان بومي. و حتي جنس دانشگاه‌ها. دولتي و غير دولتي!
معمار و مدرس دانشگاه