مفسده نان با طعم كنجد

نان ساده نداريم! هركس نان كنجدي مي‌خواهد بايستد! نان كنجدي در تنور و تعدادي نيز آويزان و دريغ از يك قرص نان ساده! مشتري‌هايي معطل در صف براي نان ساده و ديگراني كه زودتر نان كنجدي خود را مي‌گيرند و مي‌روند! تولد بي‌عدالتي و فسادي علني با طعم كنجد آن هم در روز روشن و مسوولاني كه گويا روزه دارند! تعطيلي‌هاي مشكوك و طولاني برخي نانوايان به بهانه نداشتن آرد يارانه‌اي يا مريضي! و بهره‌وري بسيار پايين برخي نانواها تا نكند از اعتراض تعطيلي حساب شده فرار كنند! شلوغي صفوف نان و كمبود شاگرد نانوا به دليل عدم انطباق دخل و خرج! و بهانه‌هاي اقتصادي ريز و درشت نانواها.
فكر نمي‌كردم روزي مردم بر سر نخواستن نان كنجدي با برخي نانوايان بحث و جدل داشته باشند يا اين موضوع به انواع مشغله‌هاي فكري آنها آوار شود. فكر نمي‌كردم با خريد نان ساده كسي را ناراحت و با خريد نان كنجدي عده‌اي را خوشحال سازم. فارغ از فروش اجباري نان كنجدي توسط برخي نانواها، اگر فردا نان لواش كنجدي رونمايي شد تعجب نكنيد. البته برخي نانواها اصولا نان كنجدي پخت نمي‌كنند و طبق خواسته عمومي نان ساده تحويل مي‌دهند و قانونمداري را پيشه خود مي‌سازند. گروهي نيز در صورت تمايل مشتري و داشتن كنجد همكاري نشان مي‌دهند و تعدادي نيز نان كنجد را با نرخ آزاد پخت و در كارتخوان‌هايي مجزا ثبت خريد مي‌كنند. برخي هم متاسفانه از پوشش يا ابزار كنجد و پلاستيك يا كاهش وزن خمير نان دچار تخلف مي‌شوند. برخي حتي صداي گوياي دستگاه هوشمند را قطع كرده و از ارايه برگ خريد به مشتري پرهيز مي‌كنند تا نكند مردم حساس شوند و احيانا معترض! و از همه بدتر با كمال بي‌احترامي مبلغ نرخ‌نامه نان مندرج در تابلو را مخدوش مي‌سازند.
در اين ميان نبايد مشكل را گردن دستگاه هوشمند و بي‌زبان انداخت، چرا كه اين مشكل در بدو امر به ناكارآمدي در مديريت و سردي و فسردگي مطالبه‌گري عمومي برمي‌گردد. اقتصاد ناسالم و گرفتاري‌هاي دست و پاگير ناشي از سوء مديريت روحيه مطالبه‌گري عمومي را خسته و رنجور ساخته است. به نظر مي‌رسد فرآيند هوشمندسازي مديريت نان مشمول اصلاحات بعدي و نقاط ضعف آن به تدريج مرتفع نشده و با وجود مشاهده نقاط ضعف و سوءاستفاده برخي نانوايان از اين سامانه و تخلفات مكرر و نارضايتي عمومي، همچنان چرخ بر مدار كجي مي‌چرخد. يك قرص نان بربري پركنجد در دستگاه هوشمند معادل سه قرص نان ثبت و به فروش مي‌رسد. در سنگك‌پزها نيز بسته به نفوذ اجتماعي يا ديكتاتوري شاطر يا كمبود مراكز توليد و توزيع نان، يك نان كنجدي در دستگاه هوشمند معادل دو يا سه و حتي تعداد بيشتري نان ثبت و به فروش مي‌رسد. گاهي نيز دپوي برخي كارت‌هاي ناشناس يا شناس در پشت درهاي بسته نانوايي سهم نان مردم را به تاراج مي‌برند.
 يارانه پنهان در اين آردهاي به ظاهر فروخته شده در فرآيند معيوب فروش نان، مستقيم از جيب عموم مردم هزينه مي‌شود و در نهايت تاثيري مركب از تضييع حقوق مدني، سلب اعتماد عمومي و گسست فاصله بين دولت و ملت را توليد مي‌كند. آردهاي مازاد يارانه‌اي در بازار آزاد با نرخ آزادپزي فروش يا در برخي نانوايي‌ها مصرف و سود نامشروع آن بدون زحمت به جيب افرادي خاص سرازير مي‌شود.  جالب است براي خريد كيسه پلاستيك (در خريد نان لواش) نيز نان يارانه‌اي گم مي‌شود. به گفته اطباي ايراني نان سفيد عاملي شاخص در ترويج بيماري ديابت محسوب مي‌شود كه متاسفانه سبوس نان گرفته شده و آرد سفيد تحويل نانواها مي‌شود. در اين ميان نانواياني هم هستند كه فروش نان سبوس‌دار را با قيمتي بالاتر ترويج مي‌كنند و اينجا نيز تعدادي قرص نان گم و مفسده‌اي ديگر عريان مي‌شود و دغدغه كيفيت سبوس‌هاي استفاده شده نيز همچنان برقرار است. نقش وزارت بهداشت در اين ميان كجاست؟! چرا مطالبه و كنشگري از سازمان سلامت غذا و دارو براي كنترل كيفيت كنجد و سبوس به سموم مختلف مشاهده و پيگيري نمي‌شود؟ !آيا آقايان مسوول به فكرشان نمي‌رسد گزينه‌اي تحت عنوان تعداد قرص نان كنجدي در دستگاه هوشمند تعريف كنند؟ و الزام استفاده از دستگاه كارتخوان دوم براي محاسبه حق‌الزحمه كنجدي كردن نان يا ارزش ريالي كنجد و پلاستيك و سبوس و غيره به همه نانوايان ابلاغ و با سامانه پيامكي به عموم مردم اطلاع‌رساني شود؟ اگر اين گزينه نان كنجدي در دستگاه هوشمند وجود دارد چرا توسط نانوايان اجرا نمي‌شود؟ هر سكوت و وادادگي در ترويج مفاسد كوچك تاثيراتي مركب در توليد بي‌اعتمادي عمومي و كاهش تاب‌آوري اقتصادي و سياسي و در نهايت آسيب‌پذيري كشور را در پي خواهد داشت كه نبايد مورد غفلت مردم و مسوولان باشد.
شلوغي نانوايي‌ها و معطلي شهروندان، خريد نان يارانه‌اي و خشك كردن و فروش آن در بازار دام و طيور، تعطيلي‌هاي مشكوك و مداوم، كاهش كيفيت نان به دلايل فني و انساني و سكوت و توقف مسوولان و پاس دادن مردم به سامانه ناكارآمد ثبت شكايت 124 نوعي نارضايتي و خشم عمومي را در پي خواهد داشت كه نبايد از عوامل توليد آن غفلت كرد. در شهرهاي بزرگ سامانه هوشمند شكايات مردمي در اغلب اوقات كارآمد نيست و پس از يك معطلي ناراحت‌كننده، قطع يا از دسترس خارج مي‌شود و شكايت‌ها با شفافيت مورد قبولي اعمال نمي‌شود كه البته كيفيت و كميت خدمات در شهرهاي مختلف بسته به جمعيت، جغرافيا، ميزان مطالبه‌گري عمومي و نگرش‌هاي مختلف مردمي متنوع است.
مشاركت مردمي در توقف يا پيشگيري از تولد يا توسعه مفاسد نرم قابل تقدير و در نوع خود بي‌بديل است. بايدها و نبايدهايي كه ريشه در آموزه‌هاي ديني، بنيان‌هاي اخلاقي، تعهدات سرزميني در قبال حقوق بين نسلي، قانونمداري و هوش محيط‌زيستي و نگرش و شناخت عمومي نسبت به همه كنش‌هاي اجتماعي، سياسي، اقتصادي، سياسي و امنيتي موثر در تاب‌آوري سرزميني دارد. تغيير يا اصلاح رفتار و سبك زندگي براي تقويت تاب‌آوري سرزميني زماني به ثمر مي‌نشيند كه اعتماد عمومي تقويت شود و مردم نقش خود را در مشاركت و تاثيرگذاري لمس كنند، حمايت شوند و كنشگري آنها شنيده و ديده شود و شيريني و طعم ترويج عدالت و مبارزه با فساد در سفره و ديدگان جامعه رخنمون و برجسته شود. با شروع چنين اتفاقي ابزارهاي انگيزشي براي تقويت بيشتر ضرورت مي‌يابد و جامعه و حكمران با مشاركتي موثر، مفيد و پايدار روبه‌رو مي‌شود. در چنين شرايطي مردم نسبت به خوردن نان كنجدي حساس و با مصرف آن خداحافظي هر چند موقت خواهند داشت. 
تعهد و التزام بسياري از نانوايان يا ديگر اقشار خدمات‌رسان به رعايت قوانين ثروتي ارزشمند است كه غفلت، سكوت و عدم عملگرايي و كنشگري موثر مسوولان نسبت به رفع مشكلات سنديكاها و پيشگيري از توسعه مفاسد موجود، امكان ترويج و همه‌گيري تدريجي و تصاعدي فساد در اتحاديه‌هاي مشابه و آسيب‌پذيري وسيع‌تر بدنه دولت را به‌شدت محتمل مي‌سازد كه بايد از اين اتفاقات پيشگيري كرد. به راستي هوشمندسازي و استفاده از هوش مصنوعي براي پردازش داده‌هاي ميداني نمي‌تواند شفافيت، عدالت‌گستري و كاهش مفاسد را تامين كند؟ مشاركت مردم به چه ميزان مي‌تواند بر كارآمدي قوانين و تقويت شفافيت و الزام مسووليت‌پذيري و پاسخگويي مجريان موثر باشد؟ آيا برنامه‌هايي پنهان براي ناكارآمد كردن هوشمندسازي و بازگشت به ولنگاري در مديريت نان و غيره در جريان است؟ دولت الكترونيك تا چه مقدار در گلوگاه‌هاي اقتصادي كشور مانند بازار دلار، طلا، بورس، گمرك، نظام پولي و بانكي و غيره نفوذ و تاثير دارد؟ دستگاه هوشمند به شرط اصلاحات و به روزرساني در رفع اشكالات قطعا نقش موثري در تعديل و مطلوب‌سازي سامانه پخت و توزيع نان و توقف مفاسد مختلف خواهد داشت.
از جهت ديگر پسنديده نيست هر فرد يا گروهي اعتراض خود را به صورتي غيراخلاقي و خارج از عرف و قانون ابراز كند. در بسياري از كنش‌ها و بحث‌هاي مردمي در نانوايي‌ها دغدغه اقتصادي و عدم انطباق دخل و خرج نانوايي‌ها برجسته است كه لازم است مسوولان مسائل را به گونه‌اي حل كنند تا مسيرهاي فسادآور بسته شود و جلوي بروز و ظهور بهانه‌هاي محتمل مسدود و ضمن رفع مشكلات به حق نانوايان پيامدهايي مانند بسته شدن نانوايي‌ها و مفاسد مختلف موجب مشقت بيشتر مردم در تامين كمي و كيفي نان نشود.
كارشناس ارشد زمين‌شناسي- كنشگر آب و محيط زيست و علاقه‌مند به ترويج سواد آب و محيط زيست و توسعه ابزارهاي نرم و پيشگيرانه در جامعه