مسكو يك قدم ديگر به تهران نزديك‌تر شد
پايان ممنوعيت فروش اس- 300 با فرمان پوتين
گروه ديپلماسي| موشك‌هاي اس 300 به تهران مي‌رسند. هشت سال پس از روزهايي كه ايران و روسيه قرارداد خريد و فروش موشك‌هاي پيشرفته اس- 300 را با هم امضا كردند و در يك بازه زماني هم روس‌ها برخلاف عهد پيشين خود از تحويل اين موشك‌ها به ايران سرباز زدند، ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه رسما ممنوعيت تحويل سامانه موشكي دفاع هوايي اس-۳۰۰ به ايران را لغو كرد. به گزارش ايتارتاس، در فرمان لغو ممنوعيت فروش اين تجهيزات به ايران به دستور پوتين آمده است: اين فرمان ممنوعيت انتقال (شامل حمل و نقل هوايي) سامانه موشكي دفاع هوايي اس-۳۰۰ از طريق روسيه و حمل آن به خارج از سرزمين‌هاي اين كشور به سمت جمهوري اسلامي ايران همچنين در اختيار قرار دادن آن به جمهوري اسلامي ايران در خارج از سرزمين‌هاي روسيه را با استفاده از كشتي‌ها يا هواپيماهاي حامل پرچم دولت روسيه لغو مي‌كند. ايران و روسيه در سال 2007 ميلادي قرارداد ۸۰۰ ميليون دلاري فروش سامانه موشكي دفاع هوايي اس-۳۰۰ را امضا كردند. در سال 2010 بود كه ديميتري مدودف، رييس‌جمهوري وقت روسيه اين قرارداد را ملغي اعلام كرد. در آن تاريخ روسيه اعلام كرده بوده در راستاي تحريم‌هاي مصوب شوراي امنيت سازمان ملل عليه ايران به خاطر برنامه هسته‌اي، اين اقدام را انجام داده است. در مقابل نيز تهران نيز شكواييه‌اي را براي دريافت غرامت چهار ميليارد دلاري از روسيه به دادگاه داوري ژنو ارايه كرد. پس از آن روس‌ها حتي در يك مقطع زماني پيشنهاد فروش سامانه موشكي دفاع هوايي آنتي-۲۵۰۰ را به جاي اس-۳۰۰ به ايران پيشنهاد دادند، اما ايران حاضر به پذيرش اين درخواست نشد. به دنبال انتشار خبر مربوط به لغو فروش سامانه دفاعي اس-۳۰۰ به ايران، وزارت خارجه روسيه نيز بيانيه‌اي در اين زمينه صادر كرد. سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه در اين زمينه تاكيد كرد كه فروش و تحويل اين سامانه به ايران خطر و تهديدي عليه هيچ كشور ديگري نيست. اين مقام روس با توجه به پيشرفت‌هاي مورد اذعان 1+5 در مذاكرات با ايران تاكيد كرد كه با توجه به اين فضا ادامه تحريم‌هاي خودخواسته روسيه براي ممانعت از فروش اس- 300 به ايران ضرورتي ندارد. وزارت دفاع روسيه نيز اعلام كرد كه سامانه اس-300 به سرعت تحويل ايران خواهد شد. از سوي ديگر يك مقام نظامي امريكا در واكنش به اخبار لغو ممنوعيت تحويل سامانه دفاعي اس-۳۰۰ به تهران گفت كه اين اقدام باعث افزايش قابليت‌هاي نظامي ايران مي‌شود.
آغاز تهاتر نفتي ايران - روسيه
همزمان با اعلام اين خبر از سوي رياست‌جمهوري فدراسيون روسيه، معاون وزير امور خارجه روسيه هم اعلام كرد كه تهران و مسكو طرح تهاتر نفتي را آغاز كرده‌اند. سرگئي ريابكوف، معاون وزير خارجه روسيه گفت كه مسكو طبق قرارداد داد و ستد كالا، ارسال غلات و كالاهاي ساختماني و تجهيزات به ايران در برابر دريافت نفت خام آنها را آغاز كرده است. به گزارش رويترز اين مقام به سناتورهاي روس گفت: مي‌خواهم توجه شما را به سمت قرارداد تبادل نفت در ازاي كالا كه مقياس چشمگيري دارد، جلب كنم. ما در ازاي دريافت فرآورده‌هاي نفت خام ايران، محصولات خاصي را ارايه مي‌دهيم. اين محصولات طبق نظام كنوني تحريم‌ها ممنوع نيست و محدوديتي براي ارايه آنها وجود ندارد.
ريابكوف همچنين خواستار لغو تحريم‌هاي تسليحاتي ايران شد و گفت: يكسري موضوعاتي كه هنوز سروساماني به آنها داده نشده، باقي مانده است... يكي از اين موضوعات، احتمال و شرايط لغو تحريم‌هاي تسليحاتي كنوني ايران است. فدراسيون روسيه در درجه اول به عنوان گام اول بعد از نهايي شدن ديگر مقدمات و ترتيبات خواستار لغو تحريم‌هاي تسليحاتي ايران است. معاون وزير خارجه روسيه بر نقش انحصاري شوراي امنيت سازمان ملل در وضع مجدد تحريم‌ها عليه ايران تاكيد كرد و افزود كه ايران و 1+5 احتمالا اواخر آوريل ديدار مي‌كنند. روسيه و ايران در حالي درصدد آغاز طرح تهاتر نفتي هستند كه «جان كري» وزير امور خارجه امريكا چندي پيش هشدار داد كه اگر ايران و روسيه بر سر تهاتر نفت در قبال كالا به توافق برسند، امريكا بايد تحريم‌هاي جديدي را وضع كند. اعلام خبر لغو ممنوعيت فروش اس- 300 به تهران و آغاز تهاتر ميان ايران و روسيه در روزهايي اتفاق افتاد كه مساله چگونگي از ميان برداشته شدن تحريم‌هاي ايران پس از رسيدن ايران و 1+5 به توافق جامع هسته‌اي در صدر اخبار ايران و البته ايالات متحده قرار دارد. ايران و 1+5 پس از هشت روز مذاكرات نفس‌گير در لوزان سرانجام در دومين روز از ماه مارس موفق شدند با قرائت بيانيه سوييس رسيدن به راهكارهاي مشترك بر سر برخي مسائل در پرونده هسته‌يي را اعلام كنند. در حالي كه دو طرف تا پايان ماه ژوئن براي رسيدن به برنامه جامع مشترك اقدام فرصت دارند به نظر مي‌رسد كه اختلاف‌هاي طرفين بر سر مساله تحريم‌هاي چندگانه‌اي كه در قالب قطعنامه‌هاي شوراي امنيت و همچنين توسط اتحاديه اروپا و ايالات متحده عليه ايران تصويب شده است همچنان لاينحل باقي مانده است. ولاديمير پوتين در حالي ممنوعيت لغو فروش اس- 300 به ايران را برداشته است كه همزمان قرارداد فروش موشك‌هاي اس- 400 ميان مسكو و پكن امضا شده است. روسيه در حالي در جمع مذاكره‌كنندگان مقابل ايران قرار دارد كه رابطه ميان مسكو با واشنگتن و قاره سبزنشين‌ها بر سر پرونده اوكراين تيره و تار است. به نظر مي‌رسد كه دستور اخير پوتين در خصوص صدور مجوز براي فروش موشك‌هاي اس- 300 به ايران مي‌تواند با واكنش منفي ايالات متحده روبه رو شود كه به‌شدت خواهان حفظ تحريم‌هاي تسليحاتي و اشاعه‌اي ايران تا مدتي پس از حصول به توافق جامع هسته‌اي ميان طرفين است. رابطه ميان ايران و روسيه در دولت يازدهم موازي با تلاش دولت براي تنش زدايي از رابطه با اروپا پيگيري شده است و ترافيك ديپلماتيكي كه ميان تهران و مسكو در يك سال و نيم گذشته در جريان بوده و همچنين از نخستين روزهاي سال جديد درايران هم از سر گرفته شده، مويد سياست ايران براي حفظ رابطه نزديك با روسيه است.
شمخاني: زياده‌خواهي برخي طرف‌ها دستيابي به توافق جامع را كند كرد
علي شمخاني، نماينده مقام معظم رهبري و دبير شوراي عالي امنيت ملي كه براي ديدار دوروزه به مسكو سفر كرده است بعد از ظهر ديروز با نيكلاي پاتروشف دبير شوراي امنيت ملي فدراسيون روسيه ديدار و گفت‌وگو كرد. شمخاني در اين ديدار با اشاره به روابط تاريخي و رو به گسترش ايران و روسيه، ضرورت تبادل نظر نزديك و موثر دو كشور در موضوعات مهم منطقه‌اي و بين‌المللي را يادآور شد و اظهار داشت: سياست اصولي دو كشور در زمينه توسعه همكاري‌هاي منطقه‌اي و متوازن‌سازي ظرفيت‌هاي قابل مبادله در حوزه‌هاي مختلف سياسي، اقتصادي و امنيتي، نقش تعيين‌كننده‌اي در مديريت بحران‌هاي امنيتي در سطح منطقه به‌دنبال داشته است. وي با انتقاد از نقش مخرب برخي كشورهاي غربي و متحدان منطقه‌اي آنان كه با عبور از معيارهاي مورد اجماع اخلاقي، انساني و قانوني موجبات آتش افروزي و نابودي منابع و سرمايه‌هاي مادي و انساني كشورهاي منطقه را فراهم كرده‌اند، افزود: توسعه نگران‌كننده بحران‌هاي امنيتي و نهادينه شدن خشونت و افراطي‌گري، ايفاي نقش فعال و متعادل‌كننده كشورهاي مستقل را بيش از هر زمان ديگري ضروري كرده است. دبير شوراي عالي امنيت ملي ضمن قدرداني از نقش سازنده روسيه در مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و كشورهاي 1+5 اتخاذ مواضع غيرسازنده و زياده‌خواهانه از سوي برخي كشورهاي طرف مذاكره با ايران را موجب كند شدن روند دستيابي به توافق جامع عنوان كرد. دبير شوراي امنيت ملي فدراسيون روسيه نيز در اين ملاقات با تمجيد از نقش موثر جمهوري اسلامي ايران در مبارزه واقعي با تروريسم و ايجاد ثبات و امنيت در منطقه، ضرورت مشاركت و هم‌افزايي ظرفيت‌هاي منطقه‌اي براي كاهش بحران‌هاي امنيتي و ايجاد صلح پايدار را مورد تاكيد قرار داد.
صالحي، ميزبان هياتي از روسيه
رفت و آمدهاي ديپلماتيك ميان ايران و روسيه در اين هفته سرعت بيشتري به خود گرفته است. در حالي كه علي شمخاني در روسيه به سر مي‌برد، يك هيات از مقام‌هاي دولتي و علمي روسيه به سرپرستي فورسنكو، دستيار رييس‌جمهور روسيه در حوزه علم و فناوري روز گذشته با علي اكبر صالحي، معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان انرژي اتمي ايران و تني چند از معاونان و نخبگان اين سازمان ديدار و گفت‌وگو كردند. در اين ديدار موضوعات مورد علاقه طرفين در زمينه‌هاي علمي و فناوري مورد بحث و بررسي همكاري قرار گرفت. در اين ديدار صالحي با ابراز خشنودي از حضور هيات روسي در ايران به سخن مقام معظم رهبري هنگام ديدار پوتين از ايران به اين مضمون كه «ما خواهان روسيه‌اي مقتدر و ايراني مستقل هستيم» اشاره كرد و اظهار داشت: ايران قطعا مي‌تواند شريك مطمئني براي روسيه باشد و با توجه به سوابق همكاري دو كشور، روسيه نيز مي‌تواند شريك قابل اعتمادي براي ما باشد. رييس سازمان انرژي اتمي افزود: روابط دو كشور به خصوص در يكساله اخير شاهد رشد قابل توجهي است و ان‌شاء‌الله اين روند سرعت بيشتري پيدا مي‌كند و دامنه همكاري ما وسيع‌تر مي‌شود تا بتوانيم در همه ابعاد علمي، فني، صنعتي و... از همكاري روسيه استفاده لازم را ببريم. دستيار رييس‌جمهور روسيه نيز سفر به ايران را مهم و مفيد خواند و اظهار داشت: نه فقط من بلكه بيشتر مردم روسيه به علوم هسته‌اي افتخار مي‌كنند و از سال‌ها قبل درك مي‌كرديم كه رابطه مستقيمي ميان علوم و فناوري هسته‌اي و استقلال كشور است. فورسنكو ادامه داد: كساني كه در روسيه در حوزه هسته‌اي كار مي‌كردند، افراد خاصي بودند كه زندگي خاصي نيز داشتند و آنها در فضاي جامعه معروف نبودند. ولي مي‌شود گفت آنها باعث استقلال و غرور كشور خود شده‌اند. دستيار رييس‌جمهور روسيه همچنين ابراز اميدواري كرد زمينه‌هاي همكاري‌اي كه دو كشور در حال گفت‌وگو هستند، سرعت بيشتري بگيرد. ايشان سپس از زمينه‌هايي نظير ليزر و كاربردهاي آن، پزشكي هسته‌اي، علوم مواد، سيكلوترون، راكتور، رياضيات و استفاده از سوپررايانه‌ها به عنوان زمينه‌هاي مختلف همكاري علمي بين دو كشور ياد كرد.